Bevolkingsregisters zijn bijzonder rijke bronnen. Ze duiken geleidelijk - met de nodige kinderziekten - op vanaf de Franse periode (wet van 19-22 juli 1792). Vanaf dat ogenblik werden er op bepaalde tijdstippen tellingen van de bevolking van een stad/gemeente georganiseerd. Voor elk huis ging men onder andere na wie er woonde, wanneer die persoon geboren was en welk beroep hij of zij uitoefende. Al deze gegevens kwamen terecht in registers. Aanvankelijk werden die registers niet verder bijgehouden en bleef het dus bij momentopnames. De tellingen vonden ook op onregelmatige tijdstippen plaats. Geleidelijk aan kwam er een om de tien jaar en hield de bevolkingsdienst de registers gedurende die periode ook aan.

Vanaf 1960 werkte men te Mechelen en in de huidige deelgemeenten niet langer meer met registers maar met steekkaartenbakken. Er kwamen ook aparte steekkaartenbakken voor overlijdens, uitschrijvingen etc. Tegenwoordig is dit alles vervangen door het Rijksregister (eerst vrijwillig, later verplicht door de wet van 8 augustus 1983).

Binnen de bevolkingsregisters is er een onderverdeling per straat en daarbinnen per huisnummer. Hoewel er variaties naargelang de periode mogelijk zijn, krijgt de onderzoeker per huisnummer de volgende gegevens: gezinssamenstelling (met inbegrip van geboorte- en huwelijksdata), beroepen, data van inschrijving en de naam van de herkomstgemeenten, data van schrapping en eventueel de naam van de nieuwe gemeente (als het een verhuis en geen overlijden betreft), nationaliteit en de eventuele volgende bewoners van het huis. We merken op dat dienstboden en werklieden voor de periode 1856-1901 in aparte registers werden opgetekend, daarvóór en daarna staan ze gewoon in de bevolkingsregisters.

Om grip te krijgen op de bevolkingsregisters zijn er meestal indexen: alfabetische op het geheel en ook indexen van inschrijvingen en schrappingen. Raadpleeg ook de inventaris van Heidi De Nijn op het modern archief waarin er een onderdeel bevolking is.

Bekijk het overzicht van wat er voor Mechelen en de vroegere gemeenten Heffen, Hombeek, Leest, Muizen en Walem (sinds 1977 gefuseerd met Mechelen) qua bevolkingsregisters bewaard is gebleven. De bevolkingsregisters van 1796 tot 1900 van Mechelen, Heffen, Hombeek, Leest, Muizen en Walem kan je digitaal doorzoeken via de Databank op deze website. Let op: de registers Buitenwijken en EII van de telling van 1803 hebben geen metadata omdat al die gegevens in de telling van 1804 opgenomen zijn. Denk er tot slot aan dat verschillende Mechelse straten zijn doorheen de eeuwen van naam veranderd. Klik hier voor een overzicht.

Voor inzage in de bevolkingsregisters vanaf 1900 tot en met 1947 moet je bij ons langskomen. Voor dit deel geldt een beperkte openbaarheid. Contacteer ons voor meer informatie. De bevolkingsregisters vanaf 1948 bevinden zich bij de dienst Bevolking.

Voor de indexering van de bevolkingsregisters kon het Mechelse stadsarchief rekenen op De Ware Vrienden van het Archief en enkele gelegenheidsvrijwilligers.